Informacje o wystawie
Wystawa Niemieckiego Muzeum Higieny we współpracy z Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku, Galerią Narodową w Pradze i Muzeum Narodowym we Wrocławiu
PATRONAT
pełnomocnik Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów
KURATORZY I KURATORKI
Dr. Viktoria Krason, Philipp Bürger, Kathrin Haase, Laura Schmidt, Bettina Beer
PROJEKT I OPRACOWANIE GRAFICZNE WYSTAWY
Kooperative für Darstellungspolitik, Berlin
Distaff Studio, Berlin
WOLNOŚĆ DZIŚ — IDEA WARTA WALKI
Podczas gdy mieszkańcy państw autorytarnych walczą dziś o swoje prawa i wolności, w demokratycznych krajach spiera się o to, czym w ogóle jest wolność: czy ograniczenia indywidualnych praw i wolności podczas pandemii koronawirusa były uzasadnione? Czy w imię ochrony klimatu można narzucać obywatelom, jakiego rodzaju ogrzewania lub jakich samochodów mogą używać? Czy wolne społeczeństwo może funkcjonować przy zamkniętych granicach? Czy interes własny jest ważniejszy od dobra wspólnego, czy może jest odwrotnie?
W tych dyskusjach pojęcie „wolności” jest często wykorzystywane do osiągnięcia zupełnie przeciwstawnych celów politycznych. Z pozoru jednoznaczne postulaty i symbole historycznych ruchów wolnościowych są dziś wykorzystywane przez prawicowe ugrupowania populistyczne, które właściwie sprzeciwiają się liberalnemu społeczeństwu. Aby lepiej zrozumieć tę złożoną sytuację konfliktową, wystawa najpierw spogląda w przeszłość: zaczynając od prób wyzwolenia w wielkich rewolucjach od XVIII wieku, opowiada o niedokończonej historii wolności. Skupia się przy tym przede wszystkim na ruchach obywatelskich w Polsce, Czechach i Niemczech Wschodnich przed i po 1989 roku. Czym się różniły, a co było ich cechą wspólną? Jaki wpływ mają ich ideały wolności na dzisiejszą rzeczywistość?
ZNAKI WOLNOŚCI
Lady Liberty, Statua Wolności w Nowym Jorku, jest prawdopodobnie jednym z najbardziej znanych symboli wolności – ale nie jedynym! Historia sztuki pełna jest motywów, w których wolność przedstawiana jest jako pogromczyni tyranii lub nosicielka nadziei. Wystawa pokazuje na przykładzie tych wpływowych do dziś obrazów, jak ideał wolności jest przedstawiany w sztuce od XVIII wieku.
Wideoinstalacja artystki stanowi prowokacyjną interpretację obrazu Eugène'a Delacroix „Wolność wiodąca lud na barykady” (1830 r.). Zamiast podążać za wolnością, postacie męskie zwracają się przeciwko niej.
RZEMIOSŁO WYZWOLENIA
Jakie strategie i działania zastosowały ruchy wolnościowe w Polsce, Czechosłowacji i NRD, aby osiągnąć swój cel, jakim było obalenie socjalistycznych systemów rządów?
W centrum uwagi tego rozdziału znajdują się obrońcy praw obywatelskich skupieni wokół intelektualistów, takich jak Václav Havel w ówczesnej ČSSR, polski związek zawodowy Solidarność z Lechem Wałęsą na czele oraz scena opozycyjna i dysydencka w NRD. Wystawa przedstawia najważniejsze etapy ich długiej drogi do wolności: od międzynarodowych porozumień dotyczących wolności słowa, poprzez protesty społeczne, akcje artystyczne i negocjacje przy Okrągłym Stole, aż po pierwsze wolne wybory.
Bohdan Holomíček (* 1943 r.), 1984 r., fotografia, © Bohdan Holomíček
Krištof Kintera (* 1973 r.), 2019 r., Mixed
Media, COLLETT Praga | Monachium,
Foto: archiwum artysty
WOLNOŚĆ I SOLIDARNOŚĆ
Nie ma wolności bez solidarności – co pozostało z tej maksymy ruchów wolnościowych w Europie Środkowo-Wschodniej? Do dziś wiele debat poświęconych jest temu, jak pogodzić prawo do indywidualnej samorealizacji, wolność innych i cele ogólnospołeczne. Czy spojrzenie wstecz na lata przed 1989 rokiem i okres tuż po nim może dostarczyć impulsów na rzecz bardziej solidarnego współżycia w teraźniejszości i przyszłości?
Wywiady wideo z osobami z trzech krajów, dzieła sztuki współczesnej i instalacje medialne oferują możliwość intensywnej refleksji nad tymi kwestiami.
INTERAKTYWNE STACJE
Wystawa w wielu miejscach zachęca do aktywnego wyrażania własnych myśli. Dosłownie można to zrobić na przykład na „torze kulkowym”, gdzie można wrzucić kulkę z własnymi pomysłami na temat wolności i zainspirować się myślami innych zwiedzających. Na „barometrze wolności” można zmierzyć, jak bardzo czujemy się wolni – również w porównaniu z innymi.
A jeśli masz odwagę i talent aktorski, możesz wystąpić w „karaoke wolności” i wygłosić historyczne przemówienia.
Wystawa Niemieckiego Muzeum Higieny we współpracy z Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku, Galerią Narodową w Pradze i Muzeum Narodowym we Wrocławiu
Chcielibyśmy podziękować wszystkim naszym partnerom za ich niezwykłe zaangażowanie i wiedzę oraz za hojne użyczenie nam wielu wyjątkowych dzieł sztuki.
Sponsorzy:
